GEÇMİŞ YILLARDA HOPA'DA DENİZ TAŞIMACILIĞI VE BU ALANDA FAALİYET GÖSTERMİŞ OLAN KURULUŞLAR

Hasan AZAKLI

Eğitimci-Yazar

 Deniz yoluyla yapılan taşımacılık faaliyetlerinde Hopa iskelesi önemli bir yer tutmuş  bulunmaktadır. Bu hususla ilgili olarak gerek  Osmanlı İmparatorluğu döneminde hazırlanan Trabzon Salnamesinde gerekse Cumhuriyet döneminde hazırlanan Devlet yıllıklarında açıkça görülmektedir.

1873 yılı Osmanlı İmparatorluğu tarafından hazırlanan Trabzon Salnamesinde 1800’lü yıllarda Dersaadet’ten(İstanbul’dan),Batum’a değişik günlerde vapur seferlerinin düzenli olarak çalıştığı belirtilmekte,bu vapurlar Trabzon ve Hopa iskelelerine uğramaktadırlar.Söz konusu vapurlardan Fevaid-i Osmaniye vapurları İstanbul’dan Çarşamba günü kalkmakta,Salı günleri Batum’dan dönüş yapmaktadırlar.Rusya vapurları ise İstanbul’dan cumartesi günü kalkmakta, Pazar günleri Batum’dan dönüş yapmaktadır. (1)

         1927-1928 devlet salnamesinde 9.149 baş koyun,13.663 baş keçi,6.654 baş inek olduğu saptanmış bulunmaktadır. 1926 yılı Ocak ve Temmuz ayları arasında yedi aylık dönemde Hopa iskelesinden 2194 ton ticari eşya ithal edilmiş bulunmaktadır.Bu eşyanın 2117 tonu Türk,87 tonu  yabancı limanlardan gelmiştir.Aynı süre içerisinde yapılan ihracat 893 ton olup,bunun  478 tonu Türk limanlarına,415 tonu da yabancı ülke limanlarına yöneliktir.Bu dönemde Hopa’ya gemilerle gelen yolcu sayısı 2480,giden yolcu sayısı 3211’dir.Hopa’ya bir yılda gelen vapur sayısı 95’tir.İlçede motorlu,motorsuz gemi ve küçük tekne  sayısı 150 civarındadır.Bunlardan 18’i motor,132’si yelkenlidir.(2)

Hopa'ya gelen yük ve seyahat  vapurlarına yolcuları ulaştrırmak ve bindirmek için kayıklar kullanılmış ve bu kayıkları kullanan  kayık sahipleri Peromacılar(Kayıkçılar)Cemiyeti adı altında  örgütlenmişler ve faaliyet göstermişlerdir.bu Cemiyet 1970'li yıllara dek faaliyetini sürdürmüş bulunmaktadır.Bu Cemiyetin kurucuları arasında  Kitmiroğlu Ziya Ersoy,Mensuri Alirıza Yamak,Aliefendioğlu Mustafa Efendi,Çapkınoğlu Ziya,Cemal Aksoyadlı şahıslar oluşturmaktadır. Peromacılar yolcu gemilerine iskeleden açıkta duran gemilere insan  taşıma işini yaparlar ayrıca gemilerden de insanları iskeleye getirme ve bu yolcuların  eşyalarını yükleme ve  boşaltma işlerini yapmaktaydılar.Cemiyet yolcuların  acenta,karant,na,sağlık kontrol gibi işlemlerini de yerine  getirmekteydi. Yolculara bilet kesme işi önceden Bahri Aliefendioğlu tarafından yürütülürken daha sonra  acenta Şinasi Aliefendioğlu tarafından yüütülmüştür.Peromacılar cemiyetine bağlı yaklaşık 13-15 motor ve kayık bulunmakta,bu kayık ve motorların sahipleri,Bahri Aliefendioğlu,Ali Çepoğlu,Kitmiroğlu Ziya ve Del Tofik adlı şahıslardı.

Peromacılar cemiyetinden ayrı olarak Hopa'dan dışarı(Genelde İstanbul'a)yük  gemileri ile gönderilen ağır yük(kütük,bakır,kereste,canlı büyük ve küçükbaş hayvanlar v.b) ve eşyaları iskeleden gemilere taşımak,ayrıca dışardan gelen kömür,buğday,gazyağı,tuz v.b ağır yükleri gemilerden boşaltıp karaya çıkarmak amacıyla Mavnacılar Cemiyeti oluşturulmuş bulunmaktaydı.Bu cemiyet 1930 lardan 1970'li yıllara kadar faalietini sürdürmüş olup,Cemiyetin Başkanlığı Celal Osmanağaoğlu tarafından yürütülmekte idi.O dönemdeki mavna sahipleri Beşiroğlu Mecit,Çivili Mustafa,Çivili Hamdi,Çivili Ömer,Çapkınoğlu Şevket,İspiroğlu Ali,İspiroğlu Ragıp,Çapkınoğlu Lütfü,Bulutişi Kurban dayı gibi isimlerden oluşmaktaydı.Bu mavna sahipleri dışında mavnaları ustalıkla kullanan Yosoğlu Lütfü, Makinist Karaosmanoğlu Hasan,Mavna reisi Dumanişi Abdurrahman Aydın adlı şahıslar bulunmaktaydı.

O yıllardaDoğudan,genellikle Kars,Ardahan ve Erzurum illerinden   canlı büyük ve küçük baş haayvanların Hopa'dan dışrı genelde İstanbul'a sevkiyatı için Hopa'ya çok miktarda hayvan getirilmekte olup bu hayvanların  gemşler  yüklenilmesi hemen yapılamamakta idi.Hayvan sahipleri tarafından acentadan alınan  yükleme  biletleri ve bu biletlerde belirlene  tarihleri beklemek için Hopa'ya getirilen hayvanlar Sundura düzlüğünde,Sundura deresi kenarında,Ortahopa mahallesinde Kavakdibi mevkii civarında arazi sahipleri tarafından araziler kiraya verilir.Gemiye bindirilecek hayvanlar bu kiralanan arazilerde yayılıp bekletilmekteydi.Arazi sahipleri hem kira karşılığı ekonomik  gelir elde etmekte hemde yayılan hayvanların bıraktığı pislikle ekilecek araziler için gübrelenmiş bir duruma gelmekteydi.Hopa'da ortaya çıkan bu hareketlilik lokanta,bakkal,otel ve hanlarda da yoğun bir hareketliliğe neden olmaktaydı.Hopa'ya dışarıdan  yüzlerce  yolcu,binlerce hayvan,tonlarca  yük gelmekte, bunların gemilere sevki ve ya gemilerden karaya çıkarılmasında büyük bir ticari hareketlilik ortaya çıkmaktaydı.

KAYNAKÇA:

(1)1873 Yılı Trabzon Salnamesi(Sayfa:105-233)

(2)Zeki Muvahhit-Artvin İli Hakkında Genel Bilgiler-(sadeleştirenler:Prof.Ertuğrul Tokdemir, Hayrettin Tokdemir)-İstanbul-1999(Sayfa:132-140)